Księżyc

Ten artykuł opisuje naturalnego satelitę Ziemi. Zobacz też: naturalny satelita.

Widoczna strona Księżyca

Niewidoczna strona Księżyca

Księżyc – jedyny naturalny satelita Ziemi (nie licząc uważanych za obiekty przejściowe księżyców Kordylewskiego), piąty co do wielkości księżyc w Układzie Słonecznym. Średnica Księżyca jest równa ok. <math>\frac {1}{4}</math> średnicy Ziemi, w związku z czym nieraz uznaje się te dwa obiekty za układ podwójny planet. Księżyc wykonuje pełny obieg wokół Ziemi w ciągu 27,3 dnia (tzw. miesiąc syderyczny), lecz ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca powoduje występowanie powtarzających się w cyklu 29,5-dniowym (tzw. miesiąc synodyczny) faz Księżyca.

Powierzchnia[edytuj sekcję | edytuj kod]

Kratery uderzeniowe[edytuj sekcję | edytuj kod]

Księżyc usiany jest kraterami uderzeniowymi, które przez setki milionów lat pozostają niemal nienaruszone ze względu na brak atmosfery. Największy z księżycowych kraterów, uznawany także za największy w całym Układzie Słonecznym, jest basen Biegun Południowy – Aitken o średnicy 2240 km, znajdujący się na niewidocznej półkuli między biegunem południowym a równikiem.

Rotacja synchroniczna[edytuj sekcję | edytuj kod]

Księżyc znajduje się w rotacji synchronicznej – zarówno czas jego obrotu wokół własnej osi, jak i obiegu wokół Ziemi wynosi 27,3 dnia. Oznacza to, że Księżyc jest zwrócony do Ziemi zawsze tą samą stroną. Dzięki drobnym odchyleniom zwanym libracjami, z powierzchni planety widoczne jest ok. 59% Księżyca. Ta półkula nazywana jest widoczną, zaś przeciwna – niewidoczną. Nie należy mylić ich z ciemną i jasną stroną Księżyca – podczas nowiu to niewidoczna strona jest jasną, czyli oświetloną przez Słońce.

Morza[edytuj sekcję | edytuj kod]

Ciemne, widoczne gołym okiem obszary na powierzchni Księżyca są nazywane morzami. Starożytni uważali, że są one wypełnione wodą. W rzeczywistości są to obszary zestalonej magmy. Występują one głównie na widocznej stronie Księżyca – zajmują około 31% jej powierzchni, podczas gdy po niewidocznej stronie jest to zaledwie 2%.

Eksploracja[edytuj sekcję | edytuj kod]

Edwin Aldrin podczas pierwszego lądowania na Księżycu

Księżyc był pierwszym (prócz Ziemi) obiektem we Wszechświecie, którego dotknął twór człowieka – radziecki satelita Łuna 2 rozbił się na powierzchni Srebrnego Globu w 1959. Był to efekt wyścigu kosmicznego między USA i ZSRR. Pierwszym obiektem, który bezpiecznie wylądował na Księżycu, był radziecki Łuna 9 w 1966. Punktem kulminacyjnym wyścigu było lądowanie człowieka na Srebrnym Globie. Dokonali tego w 1969 członkowie załogi Apollo 11 – Neil Armstrong i Edwin Aldrin. Później ludzie lądowali na Księżycu jeszcze pięciokrotnie do 1972 w ramach misji Apollo 12 oraz 14-17 (misja Apollo 13 nie powiodła się). ZSRR nigdy nie wysłał człowieka na Księżyc. Ponowne misje załogowe planowane są na ok. 2020 rok.