Wostok 1

Emblemat misji Wostok 1

Przebieg orbity Wostoka 1

Panel sterowania Wostoka 1

Wostok 1 – pierwszy lot kosmiczny człowieka w kosmos. Pierwsza załogowa misja statku kosmicznego typu Wostok. Misja Wostoka miała miejsce 12 kwietnia 1961 roku. O godzinie 6:07 tego dnia, Jurij Gagarin wystartował z kosmodromu Bajkonur w pierwszym locie człowieka w przestrzeni kosmicznej. Lot Wostoka 1 był kierowany całkowicie z Ziemi, ponieważ nie wiedziano jak zachowa się organizm kosmonauty w przestrzeni kosmicznej. Przyrządy kontrolne były zablokowane, a kod odblokowujący umieszczono w zalakowanej kopercie na Ziemi.

Załoga

Podstawowa

• Jurij Gagarin (1) – pilot

Rezerwowa

• Gierman Titow (1) – pilot

Przebieg misji

Schemat statku kosmicznego Wostok 1

Lot nie przebiegał bez zakłóceń. Nastąpiła awaria silnika hamującego TDU-1, w wyniku której nastąpił wyciek utleniacza, co spowodowało niezaplanowaną 10 minutową rotację statku. Zaś po wyhamowaniu statku i próbie odłączenia kapsuły powrotnej od reszty statku, okazało się, że pozostają one nadal połączone bliżej nieokreślonym przewodem. Dopiero po wejściu w atmosferę przewód uległ spaleniu, powodując odłączenie się członu napędowego i normalne, bezpieczne, wykonanie deorbitacji kapsuły. Statek bezpiecznie powrócił na Ziemię. Gagarin został katapultowany z kapsuły powrotnej przed jej lądowaniem i wylądował, tak jak kapsuła, na spadochronie. Kapsuła dotknęła ziemi o 7:47 GMT. Gagarin, 8 minut później.

Władze ZSRR wiele lat zaprzeczały katapultowaniu Gagarina, bowiem powrót kosmonauty wraz ze statkiem był warunkiem koniecznym do uznania rekordów (prędkości, wysokości i długości lotu) osiągniętych podczas misji przez FAI.

Łączność

Statek utrzymywał łączność z Ziemią na falach ultrakrótkich (143,625 MHz) i krótkich. Użycie dalekosiężnych fal krótkich było konieczne do utrzymania ciągłej komunikacji. ZSRR nie posiadała w owym czasie ogólnoświatowej sieci odbiorników UKF, mogących przekazywać je z obszarów nad którymi przelatywał Wostok. Promień zasięgu łączności stacji naziemnej w zakresie ultrakrótkim przewidywano na około 1 500 km, podczas, gdy na falach krótkich zwiększał się do 5 000 km. Lot Wostoka 1 był nadzorowany przez siedem stacji naziemnych. Trzy odbierały fale UKF (Bajkonur, Kołpaszewo, Jelizowo) i były oznaczane, kolejno, jako Zarja-1, Zarja-2, i Zarja-3. Cztery odbierały fale krótkie (Moskwa, Nowosybirsk, Ałmaty, Chabarowsk) i były oznaczane nazwą Wesna.

Aby przyciągnąć uwagę kosmonauty naziemne stacje pracujące na falach krótkich nadawały różne motywy muzyczne przerywane, co 30 sekund wywołaniem o treści VSN w kodzie Morse'a:

• Nowosybirsk - nieznany motyw muzyczny nadawany między 06:22 a 06:39. Nie odebrany przez Gagarina;
• Chabarowsk - między 06:42 a 06:52 nadawał "Fale Amuru". Dwustronna komunikacja miała miejsce od 06:53 do 06:57;
• Ałmaty - piosenki Bagłanowa nadawane od 06:52 do 07:02. Nie odebrane;
• Moskwa - piosenki o Moskwie nadawane od 07:03 do 07:37. Odebrane o 07:13;

Ciekawostki

• Jeszcze przed startem kosmonauty przygotowano trzy wersje komunikatów prasowych, jeden mówiący o sukcesie, drugi o awarii statku i niepowodzeniu misji, a trzeci o śmierci kosmonauty.