Biały karzeł

Z Astropedia
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Wizja artystyczna Syriusza A (po lewej) i białego karła Syriusza B

Biały karzeł – pozostałość po mało lub średnio masywnej gwieździe, która nie jest w stanie przeobrazić się w supernową (do ok. 8 mas Słońca), powstająca po ustaniu reakcji termojądrowych.

Ewolucja[edytuj sekcję | edytuj kod]

Biały karzeł następuje w ewolucji gwiazdy po stadium czerwonego olbrzyma. Gdy gwiazda wypali cały wodór ze swojej powierzchni, zewnętrzne warstwy oddzielają się, stając się mgławicą planetarną. Pozostaje gorące jądro, które nie kontynuuje reakcji. Z tego powodu spada ciśnienie promieniowania i całość zapada się, tworząc niezwykle gęsty obiekt utrzymywany przez ciśnienie materii (inaczej zapadłby się jeszcze bardziej). Obiekt ten, czyli biały karzeł, nie produkuje już energii w reakcjach termojądrowych, w związku z czym powoli się ochładza i ciemnieje. Po ochłodzeniu do temperatury otoczenia, gwiazda staje się czarnym karłem. Proces ten trwa tak długo, że z powodu młodego wieku Wszechświata prawdopodobnie nie powstały jeszcze żadne czarne karły.

Właściwości[edytuj sekcję | edytuj kod]

Białe karły są obiektami o średniej gęstości wynoszącej ok. 10⁸ g/cm³. Oznacza to, że karzeł o masie Słońca miałby rozmiar Ziemi. Istnieją białe karły o masach od 0,17 do 1,44 masy Słońca, jednak większość mieści się w przedziale od 0,5 do 0,7 masy Słońca.

Ponieważ większa masa oznacza większą siłę grawitacji, promień białego karła zmniejsza się wraz ze wzrostem masy. Dla 1,44 masy Słońca ciśnienie nie jest już w stanie utrzymać gwiazdy, w związku z czym karzeł zapada się, tworząc supernową. Masa ta jest nazywana masą Chandrasekhara – od nazwiska fizyka, który ją wyliczył.

Temperatura na powierzchni najgorętszych białych karłów wynosi ok. 150000 K.

Typy białych karłów[edytuj sekcję | edytuj kod]

Wyróżnia się trzy typy białych karłów:

  • biały karzeł helowy (0,08 – 0,4 masy Słońca we wcześniejszych stadiach ewolucji) – podczas swojej ewolucji nie potrafił wytworzyć warunków koniecznych do spalania helu w reakcjach termojądrowych.
  • biały karzeł węglowo-tlenowy lub węglowy (0,4 – 4 masy Słońca) – spalił hel we wcześniejszych stadiach ewolucji.
  • biały karzeł tlenowo-neonowo-magnezowy (4 – 8 mas Słońca) – spalił hel i węgiel we wcześniejszych stadiach ewolucji.

Galeria[edytuj sekcję | edytuj kod]