Edmund Halley

Z Astropedia
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Edmund Halley (ur. 8 listopada 1656 koło Londynu, zm. 14 stycznia 1742 w Greenwich) – angielski astronom, matematyk, geofizyk, meteorolog i fizyk. Odkrył istnienie eliptycznych orbit komet (1705) oraz ruchy własne gwiazd (1718).

Życie[edytuj sekcję | edytuj kod]

Młodość[edytuj sekcję | edytuj kod]

Halley urodził się w 1658, jako syn bogatego producenta mydła, Edmunda Halleya. Początkowo uczył się w szkole Świętego Pawła, w 1673 roku wstąpił do Queen's College Oxford. Po ukończeniu Bachelor's degree w 1676 roku, udał się na Wyspę Świętej Heleny, gdzie do roku 1678 stworzył rejestr 372 gwiazd, po czym powrócił do Anglii.

Pobyt w Gdańsku[edytuj sekcję | edytuj kod]

W maju 1679 roku Halley został wysłany przez Roberta Hooke do Gdańska. Miał tam jako członek Towarzystwa Królewskiego zweryfikować kwestionowane obliczenia położenia gwiazd dokonywane bez przyrządów optycznych przez Jana Heweliusza, skądinąd także członka Towarzystwa. Do lipca razem z gdańskim astronomem weryfikował obliczenia przy pomocy swych instrumentów, m.in. kwadranta z lunetami. Po ich zakończeniu Halley wydał pomyślny dla Heweliusza wyrok.

Izaak Newton[edytuj sekcję | edytuj kod]

W 1682 roku Halley poślubił Mary Tooke. Zamieszkali w Islington koło Londynu, mieli trójkę dzieci. Astronom zainteresował się problemami grawitacji oraz prawami Keplera odnośnie ruchów planet, co skłoniło go do odwiedzenia w sierpniu 1684 Izaaka Newtona, który przedstawił mu swoje nieupublicznione prace wyjaśniające wątpliwości. Halley przekonał Newtona do napisania pracy Principia Mathematica Philosophiae Naturalis (1687), po czym sfinansował jej druk.

Główne odkrycia[edytuj sekcję | edytuj kod]

W 1705 roku Halley wydał książkę pod tytułem Synopsis Astronomia Cometicae, w której przedstawił tezę, że komety obserwowane w latach 1456, 1531, 1607 i 1682 są tym samym obiektem. Dzisiaj wiemy, że miał rację. Obiekt nazwano 1P/Halley (potocznie Kometa Halleya). Oznaczenie „1P/” wskazuje, że jest to pierwsza kometa okresowa, której wyznaczono orbitę. Halley odkrył też ruchy własne gwiazd. Fakt, że gwiazdy zmieniają pozycję na niebie został odkryty w 1718 poprzez porównanie pozycji kilku z najjaśniejszych gwiazd w swoich czasach z pozycjami tych gwiazd opisanymi przez greckiego astronoma Hipparcha.

Śmierć[edytuj sekcję | edytuj kod]

Halley zmarł 14 stycznia 1742 roku w wieku 85 lat.

Obiekty nazwane jego imieniem[edytuj sekcję | edytuj kod]

Imieniem Halleya nazwano trzy obiekty: krater na Księżycu, takowy na Marsie, a także słynną Kometę Halleya.