Typ widmowy
Typ widmowy – klasyfikacja gwiazd na podstawie widma ich światła widzialnego. Zależy ono od trzech czynników: temperatury (przede wszystkim), ciśnienia i składu chemicznego.
Podział[edytuj sekcję | edytuj kod]
Podstawowe typy[edytuj sekcję | edytuj kod]
Wyróżnia się 7 podstawowych typów widmowych, do których należy 99% gwiazd:
Typ widmowy |
Barwa | Temperatura | Najsilniejsze linie spektralne | Przykłady |
---|---|---|---|---|
O | niebieskobiała | 25000–50000 K | Linie helu zjonizowanego | Heka |
B | niebieskobiała | 11000–25000 K | Linie helu | Regulus |
A | biała | 7500–11000 K | Linie wodoru | Syriusz |
F | żółtobiała | 6000–7500 K | Linie metali, linie wodoru | Procjon |
G | żółta | 5000–6000 K | Linie metali | Słońce |
K | pomarańczowa | 3500–5000 K | Linie metali | Arktur |
M | czerwona | 3000–3500 K | Linie tlenków | Antares |
Należy pamiętać, że w astronomii metalami są wszystkie pierwiastki cięższe od helu.
Każdy z powyższych typów dzieli się ponadto na 10 podtypów, ponumerowanych od 0 do 9 (0 jest najwyższe).
Pozostałe typy[edytuj sekcję | edytuj kod]
Większość z pozostałego 1% gwiazd należy do 5 kolejnych typów:
Typ widmowy | Gwiazdy |
---|---|
W | gwiazdy Wolfa-Rayeta o temperaturze blisko 100000 K |
Q | nowe klasyczne |
R, N | gwiazdy węglowe |
S | gwiazdy cyrkonowe |
Nadal istnieją jednak gwiazdy, które nie należą do żadnego z powyższych 12 typów. Stworzono dla nich kolejnych 5:
Typ widmowy | Gwiazdy | Uwagi |
---|---|---|
C | gwiazdy węglowe | |
L | brązowe karły zawierające lit | |
T | gwiazdy chłodniejsze od typu L | |
Y | jeszcze chłodniejsze gwiazdy (poniżej 1000 K) | typ hipotetyczny |
P | mgławice planetarne. |
Nadal istnieją jednak gwiazdy o zbyt nietypowym widmie. Oznacza się je jako pec (pekularne).
Oznaczenia przed typem widmowym[edytuj sekcję | edytuj kod]
Ponieważ jednak do tego samego typu widmowego mogą należeć 3 różne rodzaje gwiazd (karły, olbrzymy i nadolbrzymy), wprowadzono kolejny podział. Przed nazwą typu dodaje się odpowiednie znaki określające, jaka to gwiazda:
Oznaczenie | Gwiazda |
---|---|
sd | Podkarzeł |
w | Biały karzeł |
d | Karzeł |
sg | Podolbrzym |
g | Olbrzym |
c | Nadolbrzym |
Oznaczenia za typem widmowym[edytuj sekcję | edytuj kod]
Za symbolem typu widmowego można spotkać litery:
Oznaczenie | Znaczenie |
---|---|
p | Osobliwe widmo |
e | W widmie gwiazdy znajdują się linie emisyjne |
n | Linie w widmie są rozmyte |
s | Linie w widmie są ostre |
m | Widmo zawiera linie metalu |
k | Widmo zawiera linie gazu międzygwiazdowego |
Klasa jasności gwiazdy[edytuj sekcję | edytuj kod]
Klasa jasności gwiazd lub klasyfikacja widmowa (w skrócie MKK) jest rozszerzeniem klasyfikacji na podstawie typów widmowych. Opiera się na stwierdzeniu, że w obrębie jednego typu widmowego: im jaśniejsza gwiazda, tym węższe linie obserwuje się w jej widmie. MKK została wprowadzona w 1943 roku przez Williama Morgana, Phillipa Keenana oraz Edith Kellman. Stworzona przez nich klasyfikacja zawierała siedem klas jasności, tę listę współcześnie poszerzono o klasę 0.
Klasa | Rodzaj gwiazdy | Przykład | Uwagi |
---|---|---|---|
0 | Hiperolbrzym | Eta Carinae | W oryginalnej klasyfikacji ta klasa nie była wymieniona. |
I | Nadolbrzym | Betelgeza | |
II | Jasny olbrzym | Sargas | |
III | Olbrzym | Aldebaran | |
IV | Podolbrzym | Alnair | |
V | Karzeł | Słońce | |
VI | Podkarzeł | Gwiazda Kapteyna | Klasa rzadko używana. |
VII | Biały karzeł | 40 Eridani B | Klasa rzadko używana. |